Laatst ben ik in een kleine gemeente in de provincie gevraagd om als kwartiermaker lokale arbeidsparticipatie te werken aan een gezamenlijke visie en goede samenwerking, om zo voor elkaar te krijgen dat de inwoner de weg goed weet te vinden en er voldoende mogelijkheden zijn voor iedereen om te kunnen participeren en zich te ontwikkelen. Werken is fijn, maar als dat niet lukt kijkt de gemeente graag naar wat er dan mogelijk is. Een mooie maatschappelijke opgave met lokale, regionale samenwerkingen en landelijke wetgeving.
In gesprek met vele verschillende mensen ontdek ik al snel dat er een sterke lokale cultuur heerst. Men kent elkaar en wil het liefst zoveel mogelijk alles lokaal oplossen. Een nieuwe collegeperiode is net gestart en er zijn stevige politieke ambities. Het zijn belangrijke factoren om te analyseren als je begint als kwartiermaker. Na een eerste krachtenveldanalyse, is mijn aanpak om in contact met partijen de ambitie en ieders mogelijke bijdrage te inventariseren. Er ontstaat gemeenschappelijk inzicht over overlap en/of mogelijk missend aanbod en een koers naar de toekomst vormt zich. Los van de inhoudelijke puzzel en het organiseren van de stem van de inwoner, werk ik in dit soort opdrachten aan de volgende condities die samenwerking bevorderen.
1) Samen iets willen bereiken
Vaak is er binnen een gemeente al wel een visie op hoe het zou moeten zijn. Binnen een opgave hebben verschillende mensen en partijen verschillende rollen, taken en verantwoordelijkheden. Het helpt om dit samen helder te maken. Subsidies zijn lopende, regionale overeenkomsten, beschrijven een bepaalde uitvoering van diensten en er worden activiteiten georganiseerd. Vaak ontbreekt samenhang. Mijn startpunt in het gezamenlijk formuleren van een ambitie is het opsporen van spraakverwarring. Iedereen blijkt de term participatie verschillend te gebruiken. Wat bedoelen we er dan mee? En een intakegesprek met iemand, hoe doen we dat zo, dat iedereen daarna kan samenwerken richting het doel van de inwoner?
2) Respect voor en openheid over elkaars belangen
Een organisatiebelang is heel bepalend in de samenwerking. Iedereen komt iets halen en brengen. Benoem dit als je gaat samenwerken. Wat speelt er wat van belang is? Waar zou je graag op uitkomen en wat wil je daarvoor doen? Wanneer wordt het spannend? Als de meerwaarde niet meteen zichtbaar is, dan is samenwerken misschien niet nodig. Samenwerken kan op vele manieren; je kan wederzijds afhankelijk van elkaar zijn of misschien alleen informatie uitwisselen. Kies een vorm die bij de belangen past.
3) Aandacht voor persoonlijke relaties
Elkaar echt kennen is niet zo vanzelfsprekend. Vaak wisselen we in het werk uit wat onze functies zijn, soms nog aangevuld met wat informatie over het privéleven. Het is prettig om iets over de waarden van je organisatie te delen en misschien ook goed te letten op waar iemands kwaliteiten liggen. Ben je een makkelijke verbinder of kost het wat meer moeite? Maak afspraken over hoe je met elkaar communiceert en hoe je een eventueel conflict in de toekomst bespreekbaar wil maken. Alleen al door dit soort elementen te bespreken leer je elkaar op een andere manier kennen. Ook als je de inhoud bespreekt kun je feedback geven op hoe je dat bespreekt. In deze gemeente kent men elkaar niet alleen professioneel, maar ook van de sportclub, en komen de kinderen bij elkaar over de vloer. We hebben een geanimeerd gesprek over welke verbindingen er allemaal zijn die meespelen. Ook blijkt er in het verleden een samenwerking niet goed verlopen te zijn en vertrouwen sommigen elkaar niet meer zo. Door dit te benoemen en afspraken te maken over hoe we dat in de toekomst kunnen voorkomen is de lucht geklaard.
4) Gezamenlijk proces goed organiseren
De ambitie vertalen we naar goede afspraken. We spreken spelregels af, op een grote flap ontstaan afspraken over proces, inhoud en samenwerking. Een belangrijke spelregel is hoe we verantwoording aan elkaar afleggen.
Als we samen de inhoudelijke visie en koers opmaken en bovenstaande condities aandacht krijgen, ontstaat er meestal al veel energie. Als kwartiermaker eindigt mijn taak vaak op dit punt. Ik weet uit ervaring dat er een basis van vertrouwen ontstaat als er ook afspraken zijn om deze condities terug te laten komen en elkaar regelmatig te blijven ontmoeten. Ik kan het dan ook niet laten daar een voorstel voor te doen. Met een feestelijke sessie waarin welzijnsorganisatie, zorguitvoerders, UWV, de sociale dienst, lokale initiatieven en de gemeente hun hernieuwde samenwerking verder vormgeven, eindigt mijn werk in deze gemeente en met veel vertrouwen neem ik afscheid. Deze mensen en hun organisaties werken hard aan samenwerken, dat gaat zorgen voor kansen voor de inwoners.
Wilt u ook werken aan Productief Partnerschap en investeren in samenwerking? Lijkt een netwerk rond een opgave handig? Neem contact op en we kijken samen naar wat er nodig is.
Janina Hontscharenko
senior adviseur
j.hontscharenko@stade.nl